SNOEIWERKZAAMHEDEN IN HET FRUITPARK

Met dank:
Al in een vroeg stadium werd ik op de hoogte gebracht met de opzet van de Stichting Nationaal Fruitpark in Ochten. Vanaf het begin vond ik dit een geweldig idee. Het werd nog leuker, toen ze mij vroegen als collega voor het snoei project, wat ik ook meteen aanvaard heb. Zo kunt u als bezoeker verschillende snoei manieren bekijken, en uw eigen conclusie maken. Er is in de komende jaren heel veel te zien en te leren.

Historie:
Toen mijn vader het verantwoord vond om op een trap te staan en in de boom te klimmen, werd ik al ingezet met het snoeien van onze eigen hoogstammen. Zo is mij het snoeien met de pap lepel ingegoten. Een leer school waar ik nog steeds heel veel plezier aan beleef. Toen ik bij mijn vader kwam werken kweekte wij alleen hoogstammen. Later ging dit over naar de moderne kleine boom, en nu is de hoogstam weer terug.

Hoogstammen:
Heel vroeger werden er alleen maar hoogstammen geplant, dit was meestal bij boerderijen en voor de vruchten voor eigen gebruik. Later werd fruit beroeps matig gekweekt, en kwam de ontwikkeling van de kleine boom.  De nieuwe onderstammen ( waar de boom op wordt geënt) kwamen in verschillende rassen. De groei van de onderstam bepaald de grootte van de boom. Nu doet een fruitkweker ongeveer 10 jaar met zijn boom, en dan wordt deze al vervangen voor een nieuwe.

In de jaren 60 werd zelfs een rooi premie uitgekeerd om de hoogstammen te rooien, wat ik altijd nog heel jammer vindt. Veel historische boomgaarden zijn toen verdwenen.

Gelukkig zijn hier en daar nog wel hoogstammen blijven staan, zodat oude rassen bewaard zijn gebleven. De Pomologische verenigingen hebben er voor gezorgd dat veel oude rassen zijn bewaard voor de toekomst. Collectie tuinen zijn de laatste jaren weer geplant met oude rassen. Hier kunnen wij als kwekers ons enthout van betrekken om weer nieuwe hoogstammen te kweken. De nieuwste ontwikkeling is om met DNA vast te stellen over welk ras het gaat.

Toen de fruitteelt nog niet beroeps matig was, waren er in ons land toch 3 verschillen in de hoogte van hoogstammen.

1^e In het zuiden moest de hoogstam 2 meter wezen voordat de takken begonnen, want er moesten paarden onder lopen.

2^e In het midden van het land was de stam hoogte 1.80 meter, want er moesten koeien onder.

3^e In het noordelijke gedeelte van ons land , vooral in de kop van Noord Holland was de stam hoogte 1.60 meter, want er moesten alleen schapen onder.

Later in de jaren 50 werden er veel rode bessen onder de hoogstammen geplant. Dan had de kweker een snelle productie van de bessen en konden de hoogstammen zich daar boven goed ontwikkelen. Waren de hoogstammen zo ver dat er voldoende fruit aan kwam, dan werden de bessen gerooid.

Nu de hoogstam niet meer beroepsmatig gebruikt wordt is de hoogte van de stam 1.80 meter.

De hoogstam wordt nu alleen nog in de hobby sfeer gebruikt.  Gelukkig is daar veel belangstelling voor, vooral in de oude rassen. Veel landgoederen, kasteeltuinen  en buitenplaatsen worden weer in ere hersteld met hoogstam fruitbomen. Ook bij veel boerderijen keert de hoogstam boomgaard weer terug.

Tips voor het  planten en kopen  van hoogstammen:
Hoogstam fruitbomen plant u niet voor een paar jaar, maar voor vele jaren . Er zijn hoogstam fruitbomen bekend in ons land die al 120 jaar oud zijn. Bereid u goed voor op de plaats waar de boom (en) komen, zoek zorgvuldig het ras wat geschikt is, en zoek een goed adres ( kwekers) waar u de boom koopt, en verzamel veel informatie.

Zoals u op het Nat. Fruitpark ziet staan al de hoogstam bomen aan een goede paal, en vast gezet met goede boomband. ( zuid-west zijde)

De eerste jaren is dit heel belangrijk zodat de wortels zich goed kunnen ontwikkelen.

Ook de bewerking van de grond en de voeding is heel belangrijk. U plant bomen voor vele jaren !!

Bij het planten is zeer belangrijk dat de entplaats ( = knobbel net boven de wortels ) boven de grond komt.!!!!!!

Voeding:
Bomen hebben net zo als mensen eten nodig. Zorg altijd voor een goede voeding. Als dank daar voor zullen de bomen zich goed ontwikkelen en vruchten dragen.

Snoeien van fruitbomen:
Over het snoeien van hoogstam fruitbomen is al heel wat gezegd en geschreven. Ook onder de snoeiers van het snoei project is altijd enige discussie, vandaar dit snoeiproject. Maar het doel is altijd het zelfde. Een goede boom ontwikkelen en later veel vruchten.

Het is altijd de eerste vraag die komt na het kopen van een fruitboom. HOE MOET IK SNOEIEN ?

Mijn stelling is:
Snoei alleen als u weet wat u snoeit, en snoei niet als u niet weet wat u moet snoeien.

De bomen die mij werden toe gewezen op het Nationaal Fruitpark voor de snoei proef, zijn het eerste jaar niet gesnoeid. Dit kwam omdat de bomen vrij laat in het voorjaar geplant werden. Als er toen toch was gesnoeid, dan was de hergroei slecht geweest. Nu heeft de boom goede wortels gemaakt, wij noemen dit aanslaan.

In februari 2009 mochten wij de bomen snoeien.

Een hoogstam fruitboom moet bestaan uit 1 toptak en max. 3 zijtakken ( gestel takken). Als er meer gesteltakken zijn , zoeken wij er 3 uit die rond om verdeeld zijn, de overige snoeit u bij de basis weg.

De gestel takken worden voor de helft  terug geknipt, net boven een blad knop die naar buiten wijst. Iets schuin knippen zodat het oog op het hoogste punt staat. De tak die zich ontwikkeld groeit op deze manier naar buiten. ( het verschil tussen bloem en bladknoppen is: bladknoppen liggen op het hout, bloemknoppen staan op het hout en zijn dikker en ronder)

De top tak wordt 1/3 langer in gesnoeid op een bladknop, ( ook iets schuin)

Kleine zij takjes van de gesteltakken en hoofdtak worden weg geknipt.( alleen het eerste jaar)

Het toch wel zwaar in snoeien in het eerste jaar doe ik om een goede hergroei te krijgen, want dit is de basis voor een goede vorming van de boom. Takken uitbuigen naar beneden verzwakt de boom.

!!! Snoeien kunt u doen als er geen bladeren aan de bomen zitten.

!!! De eerste jaren letten wij goed op de groei en de vorming van de boom, en niet op de vruchten. Die komen later.

!!! Als de boom toch het eerste jaar vruchtjes geeft, is het raadzaam deze voor de langste dag ( 21 juni) te verwijderen.

Een groot misverstand is, dat de koper denkt dat hij/zij meteen kisten vol appels plukt. Dat kan alleen als u grotere bomen plant.

Alle takjes die aan de stam groeien meteen na het uitlopen er af halen, takjes tot 5 cm. kunt u er afplukken, langer dan 5 cm. knippen.

Volgend jaar laat ik duidelijk zien hoe wij verder gaan met de op kweek van de hoogstam fruitbomen.

Advies:
Bezoek het Nationale Fruitpark ook eens in de winter. Dan kunt u goed zien hoe er gesnoeid is !!!

Gert Snel        gsnelhuizen@hetnet.nl