Snoeiproject van Otto Vloedgraven

Otto Vloedgraven

Ik ben nu in 2018 al bijna 40 jaar bezig met hoogstamfruit. Eerst als hobby, daarna als professioneel hoogstamsnoeier. Daarnaast ben ik ook al lang bezig met kennisontwikkeling en de overdracht van praktische kennis en ervaring als instructeur en cursusdocent.

De eerste 20 jaar vooral hobby-matig bezig
De interesse voor hoogstamfruit begon met het snoeien van jonge hoogstamfruitbomen die mijn ouders aanplantten. Ik ging me meer met hoogstamfruitbomen bezig houden toen ik in 1991 bij Landschapsbeheer Zuid-Holland ging werken. Ik hielp mee de cursussen hoogstamfruit organiseren en uitvoeren. Verder ging ik ook hier en daar bij familie en kennissen hoogstamfruitbomen snoeien. Ik vond het werken met hoogstamfruit steeds leuker en kon in 1998 als zzp'er gaan werken voor het Project Hoogstamfruit Rivierenland.

Te weinig echte praktijkkennis opgedaan
Tegen die tijd vond ik dat ik na 20 jaar aardig kon snoeien, al had ik wel moeite met de vormsnoei van jonge hoogstambomen. Ik probeerde met behulp van boeken, cursusmappen en cursussen bomen op te bouwen, maar dat was vaak geen succes. Ik had sterke behoefte aan meer echte praktijkkennis. Die kon ik opdoen in het project Hoogstamfruit, want ik werd, samen met nog een paar anderen, begeleid door een echte professionele hoogstamsnoeier (Sienis Geurts, die ook met het snoeiproject meedoet). Toen kwam ik erachter dat ik eigenlijk nog heel weinig wist. Ik schat dat ik toen in een paar jaar wel het tienvoudige heb bijgeleerd.

Aan de slag met kennisontwikkeling
Maar ik realiseerde mij ook dat die snoeiboeken en -cursussen heel weinig praktische kennis en ervaring over het snoeien bevatten en vanaf toen ben ik heel erg aan de gang gegaan met kennisontwikkeling in het hoogstamfruit en ben dus ook intensief betrokken geweest bij het tot stand komen van het handboek hoogstamfruit. Omdat ik de kennisoverdracht zo belangrijk vind, ben ik ook al jaren bezig met het geven van cursussen en instructie aan vrijwilligers en eigenaren.

20 jaar professionele hoogstamsnoeier
De afgelopen 20 jaar ben ik als professioneel hoogstamsnoeier aan het werk geweest. Voor zowel particulieren, gemeentes als landschappen. Ik heb in meer dan 200 boomgaarden gewerkt en in tientallen daarvan kom ik al jaren. Tegelijkertijd was ik dus steeds bezig om kennis te vergaren. Ik snoeide veel samen met andere snoeiers om te proberen van hen te leren. Ook probeerde ik elk jaar goed bij te houden wat ik gedaan had in een boomgaard en wat het effect ervan was het jaar erop.

Nog steeds aan het leren
Ik heb in de afgelopen 20 jaar veel geleerd over het snoeien en leer nog altijd. Dat is het aparte: hoe meer je je verdiept in de materie, hoe meer je nieuwe dingen ontdekt en nieuwe vragen gaat stellen. Ik heb veel verschillende stijlen en methodes van snoeien gezien en zelf ook toegepast. Maar heb in de loop van de tijd ook gemerkt dat het niet zozeer gaat om een bepaalde snoeimethode of -stijl. Belangrijker vind ik dat je in de gaten krijgt wat er aan de hand is met een hoogstamboom en dat je weet hoe je bepaalde situaties en problemen moet aanpakken.

Snoeidoelen en hoe bereik ik die
Ik hanteer daarbij een beperkt aantal doelen:

veilig, efficiënt en makkelijk kunnen snoeien en plukken
een zo vitaal mogelijke hoogstamboom met een evenwichtige kroon
zo min mogelijk werk in het onderhoud
bij jonge bomen zoveel mogelijk groei

Dit is een overzichtelijk rijtje waar iedereen zich waarschijnlijk wel in kan vinden en mee zal willen werken. Het grote punt is echter hoe snoei ik zodat ik die doelen bereik?! Dat leer je niet uit de boeken of uit cursusmappen. Op basis van mijn leerweg in het hoogstamfruit durf ik te stellen dat je dat alleen kunt leren van een echte praktijksnoeier en doordat je continue goed kijkt, vooral het jaar erop naar het effect van je snoeien. Belangrijk is dat je veel aan het snoeien bent om daarmee zoveel mogelijk praktijkkennis en -ervaring op te doen.

Meer informatie kunt u krijgen via: o.vloedgraven@upcmail.nl

Het Handboek Hoogstamfruit is verkrijgbaar via Nationaal Fruitpark Ochten, informeer via info@fruitpark.nl

Ik heb 14 hoogstam bomen tot mijn beschikking
t.w. Zoete Brederode, Winterriet, Charneux (Legipont), Oranje Bergamot, Zwijndrechtse Wijnpeer, Valse Ijsbout, Jut, Koningszuur, Hermien van Eibergen, Jasappel, Franse Bellefleur, Beauty of Bath, Zoete Oranje en Alkmene

Snoeiproject 2008/2009 Otto Vloedgraven

Snoei in voorjaar 2008

De hoogstambomen zijn in 2008 laat geplant, in april. De meeste snoeiers hebben daarna geen aanplantsnoei meer uitgevoerd. Ik heb de bomen wel gesnoeid, op 10 juni. Dat is zeer laat. Aanplantsnoei leek mij toch wel belangrijk en ik wilde het volgende idee testen: snoeien kort voor de langste dag kan een extra hergroeispurt geven.

Snoei in winter 2009

Resultaat van snoei vorig jaar

Het experiment met de late aanplantsnoei is niet gelukt: de meeste bomen hebben met weinig nieuwe en wel vaak zwakke scheuten gereageerd. Laat snoeien met net geplante hoogstambomen op kleigrond is dus geen goed idee!

Huidige snoei:

De volgende acties heb ik uitgevoerd bij de snoei in 2009:

- verkeerd geplaatste scheuten (bijv. in de kroon groeien of richting een andere gesteltak) zijn weggesnoeid;

- takjes met bloemknoppen zijn weggesnoeid, om zo weinig mogelijk energie in vruchtvorming te krijgen en zoveel mogelijk in nieuwe groei;

- bij een deel van de bomen heb ik de nieuwe zwakke scheuten laten zitten (om volgend jaar terug te snoeien) en bij een ander deel heb ik die scheuten weggesnoeid tot in het tweejarige hout (tot op een buitenoog).

Otto Vloedgraven

Zoete Oranje

Princesse Noble

Campagnerzoet

Campagnerzoet 2

Snoeiproject 2010 Otto Vloedgraven

Snoei in winter 2010

Resultaat van vorige snoei

Belangrijk verschil bij de snoei in winter 2009 was het wel of niet terugsnoeien van gesteltakken met zwakke (dun en relatief kort) verlengenissen. In grote lijnen valt het volgende te concluderen:

- bij bomen waarbij de verlengenissen wel sterk zijn teruggesnoeid zijn ook nieuwe scheuten verschenen, en in het algemeen iets langer en sterker.

- bij bomen waarbij de zwakke verlengenissen niet zijn weggesnoeid, zijn nieuwe scheuten verschenen, maar niet zo lang en krachtig. Op de verlengenis zelf (nu 2jarig hout) zijn veel bloemknoppen ontstaan.

Huidige snoei

De volgende dingen heb ik uitgevoerd bij het snoeien in winter 2010:

- Bij sterke verlengenissen van de hoogtelijnen (de gesteltakken die omhoog groeien) ongeveer tot de helft inknippen. Dit doe ik om wat nieuwe vertakking te krijgen en dus meer keuze in de opbouw. Ik knip op een buitenknop om de hoogtelijn wat meer naar buiten te sturen. Met inknippen zorg ik ook voor minder bloemknoppen op het 2jarige hout.

- Verkeerd geplaatste nieuwe scheuten zijn weggesnoeid, net als het meeste zijhout van de gesteltakken, en vruchttakjes en vruchtzetels.

Vruchtsnoei in juni

In juni heb ik de jonge bomen nog nagelopen op vruchten en bij enkele bomen vruchten weggesnoeid. Teveel vruchten aan een jonge fruitboom gaat ten koste van de groei. En vruchten op het eind van een gesteltak kunnen ervoor zorgen dat die gesteltak sterk gaat doorbuigen en daardoor niet of minder geschikt is voor de opbouw van de boom. Per boom heb ik max. 5 vruchten laten zitten, op het oudere hout.

Snoeiproject 2011 Otto Vloedgraven

Snoei in winter 2011

Resultaat van vorige snoei

Door de intensieve snoei met veel zijhout wegknippen evenals veel vruchthout, wel veel nieuwe scheuten teruggekregen, maar merendeel moet daarvan weer worden weggeknipt. Betekent dus opnieuw veel snoeiwerk.

Huidige snoei

De volgende dingen heb ik uitgevoerd bij het snoeien in winter 2011

- Verkeerd geplaatste nieuwe scheuten zijn weggesnoeid, net als het meeste zijhout van de gesteltakken, en vruchttakjes en vruchtzetels.

- Zwakkere verlengenissen zijn sterk teruggesnoeid (vaak ¾ eraf), om een relatief sterke hergroei te krijgen. Zwakkere verlengenissen met veel bloemknoppen op 2 jarig hout zijn teruggeknipt tot in het 2-jarige hout, onder de bloemknoppen. Dit is o.a. gebeurd bij de Alkmene, die niet alleen bloemknoppen had op 2-, maar zelfs op het 1-jarige hout. Dat is dus een ras wat heel erg vruchtbaar is en dus niet geschikt voor een echte hoogstamboom.

Princesse Noble

Princesse Noble 2

Alkmene

Alkmene 2

Princesse Noble

Princesse Noble 2

Winterriet

Winterriet 2

Snoeiproject 2012 Otto Vloedgraven

Snoei in winter 2012

Resultaat van vorige snoei

- Bij Pr. Noble heb ik relatief veel nieuwe scheuten laten zitten en ook niet ingeknipt. Het resultaat in het jaar erop is een zwakkere verlengenis en relatief veel korthout met vruchtknoppen.

- Bij Hermien van Eibergen heb ik bijv. weinig 1jarige scheuten ingeknipt. Daardoor is er een redelijk goede verlengenis gegroeid, maar zijn er ook veel relatief korte scheuten ontstaan, die voor de opbouw niet geschikt zijn en ook veel vruchten (kunnen) gaan geven.

- Bij bomen waarbij de verlengenissen wel sterk zijn teruggesnoeid zijn ook nieuwe scheuten verschenen, en in het algemeen iets langer en sterker.

Huidige snoei

In de winter van 2012 waren er een aantal speciale dingen:

- Bij bomen met relatief slechte groei en veel bloemknoppen sterk terugsnoeien tot in het 2jarig hout, zoals bij Pr. Noble. Zo probeer ik nieuwe groei te krijgen, maar daardoor blijft de kroon nog altijd vrij klein (zie fotos boven).

- Bij de Winterrietpeer is een harttak aanwezig, maar de takken van de eerste etage gaan ook vrij steil omhoog en gaan dus al concurreren met de harttak. En ze krijgen ook al zijhout dat gebruikt kan wordt voor opbouw van een etage. Ipv 4 zijtakken geforceerd naar buiten te snoeien kies ik voor het weghalen van 1 harttak. Een aantal van de 1^e etagetakken zullen nu naar boven kunnen groeien en ook een soort harttakken gaan vormen met daaraan zijetages. Deze opbouw zien we terug bij veel oude hoogstambomen, zowel appels als peren.

Snoeiproject 2013 Otto Vloedgraven

Snoei in winter 2013

Algemeen

De groei van de bomen is redelijk te noemen: tussen de 30-50 cm. Alleen de Franse Bellefleur en de Jasappel hebben een goede groei (meer dan 50 cm nieuw schot).
Opvallend is ook de niet meer dan redelijke groei bij Zoete Brederode en Kleipeer. De bomen staan er nu al 5 groeiseizoenen en dan zou je verwachten dat ook de peren nu goed op gang komen (die hebben i.h.a. meer moeite met aanslaan na planten).
Vooral de Zoete Brederode staat bekend als een sterke groeier. De Zoete Brederode is dan ook sterk teruggesnoeid voor nieuwe sterke groei (zie fotos).

Niet inknippen in 1-jarige scheuten geeft bij de meeste bomen veel bloemknoppen op het tweejarig hout en veel nieuwe, niet te sterke scheuten. Dat is toch lastig voor de opbouw van de bomen: veel bloemknoppen betekent meer energie in productie van fruit en minder groei. En veel nieuwe scheuten betekent veel weghalen van verkeerde scheuten en dat je maar een paar scheuten overhoudt, die ook nog eens niet zo sterk zijn.

Aan de andere kant zijn veel nieuwe scheuten ook gunstig: geeft meer keuze bij de opbouw!

Resultaten snoei winter 2012

- Het sterk terugknippen bij de Princes Noble heeft een redelijk goede hergroei
opgeleverd, (scheuten tussen de 40-50cm). Maar ook aardig veel scheuten die
verkeerd geplaatst zijn (naar binnen of opzij groeien en niet naar buiten of
omhoog). Dus het meeste moet weer worden weggesnoeid.

- - Bij de Winterrietpeer was de harttak eruit gesnoeid. Dus wordt nu helemaal niet
meer gemist. Er gaan 4 takken omhoog als gesteltakken, dus daar kan prima
hoogte mee worden opgebouwd.

Snoei winter 2013

Doorgaan met een aantal zaken:

- - Weghalen verkeerd geplaatste nieuwe scheuten, maar niet alles weghalen. Meer
kleine takjes geven meer bladeren en meer voeding, bijv. voor de wortels.

- - Zorgen voor goede groei, dus veel inknippen van scheuten. Vooral bij de
hoogtelijnen (gesteltakken die voor de hoogte in de boom moeten zorgen)
1^e jaars-scheuten inknippen tot minimaal de helft) of soms terugknippen tot
onder de bloemknoppen in het 2^e jaars hout. Bij zijtakken die etages moeten
gaan vormen, niet of beperkt terugknippen. Soms wel de bloemknoppen eraf ritsen
en als er teveel nieuwe scheuten zijn, die uitdunnen.

Nieuwe actie:

- - Inkorten te sterk groeiende 1^e etage. Bij de Zoete Oranje is een 1^e etagetak
ingekort tot een zijtak (zie foto). Deze tak groeide net zo hard als een aantal
hoogtelijnen en daardoor werd de boom aan die kant relatief te breed.

Zoete Brederode

Zoete Brederode 2

Zoete Oranje

Zoete Oranje 2

Winterriet

Zoete Brederode

Jasappel

Snoeiproject 2014 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

De groei van de bomen is heel wisselend. De rij appels langs de afrastering op het lage stuk doen het slecht: ze komen niet op gang, houden weinig groei. Dat kan komen door de slechtere aanplantomstandigheden: lagere ligging en slechtere bodem. Daarnaast ook nog eens een aantal minder groeikrachtige rassen als zigeunerin en Princes Noble. De appels op het hogere stuk doen het een stuk beter, met groei tusssen de 40-60 cm. Alleen de Alkmene blijft achter, maar dat is geen wonder gezien de grote vruchtbaarheid van dat ras.

Bij de peren valt op dat de Winterrietpeer opeens minder groei gaat geven en meer vruchtbaarheid. Dat is niet iets wat je verwacht bij een 6 jarige hoogstampeer. Veel 2-jarig hout zit vol met bloemknoppen. Dan moet ik goed opletten dat er niet teveel vruchten aan de boom gaan komen, wat ten koste gaat van de groei. De Zoete Brederode heeft dat bijv. veel minder.

Opbouw van de bomen

De opbouw van de bomen begint al duidelijker te worden. In principe probeer ik zowel appels als peren zonder 1 harttak op te kweken maar met meerdere gesteltakken omhoog (de zogenaamde hoogtelijnen). Na het groeiseizoen zie je bij veel appelbomen de karakteristieke bolvorm.

De gesteltakken voor de eerste etage beginnen regelmatig vanaf het begin van de kroon, maar je ziet nu ook bij verschillende bomen zij-etages ontstaan aan de hoogtelijnen. Die kunnen zich ontwikkelen tot takken voor de 1^e, maar wellicht ook voor de 2^e etage. Dat ligt nog helemaal niet vast. De bomen zijn nog klein en zullen er over een aantal jaren heel anders uitzien. En een deel van de huidige gesteltakken zal na verloop van tijd moeten worden weggezaagd.

Resultaten snoei winter 2013

Inkorten te sterk groeiende 1^e etage. Bij de Zoete Oranje is een 1^e etagetak ingekort op een vlakker staande zijtak. Die is in het afgelopen jaar sterk doorgegroeid en de verlengenis van deze tak staat ook weer redelijk steil. Omdat ik deze tak als 1^e etage wil houden, zet ik hem weer terug op een vlakker staande zijtak.
Inknippen hoogtelijnen voor minder bloemknoppen op 2-jarig hout en sterkere groeischeuten. Ongeveer ingekort met de helft, maar meestal nog teveel nieuwe scheuten. Daar moet weer veel van worden verwijderd.

Snoei winter 2013

Doorgaan met een aantal zaken:

Weghalen verkeerd geplaatste nieuwe scheuten, maar niet alles weghalen.
Zorgen voor goede groei, dus veel inknippen van scheuten. Vooral bij de hoogtelijnen (gesteltakken die voor de hoogte in de boom moeten zorgen 1^e jaars-scheuten inknippen tot minimaal de helft) of soms terugknippen tot onder de bloemknoppen in het 2^e jaars hout.
Afremmen groei 1^e etagetakken. Bij verschillende bomen gaan 1^e etagetakken zich toch sterk ontwikkelen, waardoor ze vaak ook de hoogte in willen en gaan concurreren met de bestaande hoogtelijnen. Afremmen door terugsnoeien op vlakkere en zwakkere zijscheut.

Nieuwe actie:

Sterker terug knippen hoogtelijnen om minder maar wel sterkere nieuwe scheuten te krijgen.

Snoeiproject 2015 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

De groei van de bomen is in zijn algemeen redelijk. Veel nieuwe scheuten van 40-50cm. Maar dat kan dus eigenlijk nog beter. Enkele appelbomen blijven achter, zoals de Campagner Zoet, de Alkmene, de Franse Bellefleur. De hoogstamperen doen het matig tot redelijk. Winterriet heeft scheuten tot 50cm, de Kleipeer echter maar tot 20cm.

Opbouw van de bomen

In principe probeer ik zowel appels als peren zonder 1 harttak op te kweken maar met meerdere gesteltakken omhoog (de zogenaamde hoogtelijnen). Dat geeft een betere hoogteontwikkeling dan bij 1 harttak en zorgt ervoor dat je makkelijker de karakteristieke bolvorm krijgt van de ouderwetse hoogstamboom.

Veel appelbomen hebben gesteltakken voor de eerste etage die beginnen bij de vertakking aan de stam. Maar het blijkt dat die takken zich vaak te sterk ontwikkelen voor een eerste etage. Ze groeien ofwel te hard omhoog of naar buiten toe. Als ze omhoog groeien vormen ze concurrentie voor de al bestaande hoogtelijnen. Als ze hard naar buiten groeien levert dat een onevenwichtige kroonopbouw op.

Bij de appel Beauty of Bath heb ik de eerste etagetakken sterk terug gesnoeid (zie rode pijlen). Dat zijn relatief forse ingrepen, maar wel nodig om de kroonopbouw bij te sturen. Dus meer energie naar de opgaande gesteltakken en minder naar de 1e etage-takken.

Zij-etages aan hoogtelijnen: de zijtakken aan de hoogtelijnen moeten zich ontwikkelen tot zij-etages. Maar bij de opbouw blijkt dat die zijtakken zich soms net zo sterk ontwikkelen als de hoogtelijn en daarmee gaan concurreren. Dan moeten ze worden teruggesnoeid of verwijderd, want de ontwikkeling van de hoogtelijn heeft prioriteit.

Resultaten snoei winter 2014

Zorgen voor goede groei, dus veel inknippen van scheuten. Heeft redelijk goede resultaten opgeleverd. Relatief goede groei van nieuwe scheuten, met name in vergelijking tot mindere snoei.
Afremmen groei 1^e etagetakken. Is nog niet zo makkelijk. Als de takken zich al redelijk sterk ontwikkeld hebben en ook al aardig dik zijn dan gaat er behoorlijk veel energie naar die tak en die wil er toch uit in de vorm van nieuwe scheuten.

Snoei winter 2015

Normale werkzaamheden als verwijderen verkeerd geplaatste scheuten, verwijderen concurrenten van gesteltakken en verwijderen vruchthout.
Corrigeren van te sterke groei van 1^e etage takken.

Winterriet

Kleipeer

Beauty of Bath

Beauty of Bath 2

Franse bellefleur

Franse bellefleur 2

Hermien van Eibergen

Hermien van Eibergen 2

Snoeiproject 2016 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

Er zijn grote verschillende in groei bij de appelbomen. De bomen die hoger staan, zoals de Franse Bellefleur en de Jasappel doen het veel beter (met scheuten van 50cm of meer) dan de rij bomen die lager en natter staan (zoals de Campagner Zoet en de Zigeunerin). De lage rij appels heb ik nu niet meer gesnoeid en zal worden vervangen door een rij peren, die wat beter tegen natte omstandigheden kunnen.

Opbouw van de bomen

In principe probeer ik zowel appels als peren zonder 1 harttak op te kweken maar met meerdere gesteltakken omhoog (de zogenaamde hoogtelijnen). Aan de hoogtelijnen ontstaan zijtakken die zij-etages gaan vormen. Dat geeft een betere hoogteontwikkeling dan bij 1 harttak en zorgt ervoor dat je makkelijker de karakteristieke bolvorm krijgt van de ouderwetse hoogstamboom.

Bij de Franse Bellefleur een mooie opbouw met hoogtelijnen en zijetages. Al met al een redelijk evenwichtige opbouw. Een aantal dingen moet ik wel in de gaten houden.

De onderste zijetage aan de rechterhoogtelijn groeit eigenlijk te hard naar buiten (zie rode pijl op eerste foto). De boom wordt op die plek relatief te breed. Die zijetage moet ik in de gaten houden en t.z.t. wellicht sterk terugsnoeien om de kroon weer in balans te krijgen.
De hoogtelijnen groeien wel erg steil en blijven daardoor wat teveel in het midden van de boom. Daarom ga ik bovenin op zijtakken naar buiten knippen. Ik kies daarvoor als het kan 2 sterke zijtakken die mooi naar buiten wijzen en met elkaar de ruimte daarboven in de kroon zo goed mogelijk opvullen (zie de pijlen op foto 2). Daardoor maak ik tegelijkertijd ook een soort van vorken, die over een paar jaar wellicht als (tijdelijke) ladderzetten kunnen fungeren.
Zij-etages aan hoogtelijnen: de zijtakken aan de hoogtelijnen moeten zich ontwikkelen tot zij-etages. Maar bij de opbouw blijkt dat die zijtakken zich soms net zo sterk ontwikkelen als de hoogtelijn en daarmee gaan concurreren. Dan moeten ze worden teruggesnoeid of verwijderd, want de ontwikkeling van de hoogtelijn heeft prioriteit. Daarom snoei ik ook het bovenste deel van de hoogtelijn kaal (zie gele pijl op foto 2).

Bij de appel Hermien van Eibergen gaat de opbouw van de boom niet goed. Het is blijkbaar een erg vruchtbaar ras dat snel veel vruchten draagt.. Een hoogtelijn is helemaal vlak gaan hangen. En veel zijetages hangen al naar beneden. Daardoor gaat de groei eruit en dan zijn ze niet meer geschikt zijn voor de opbouw.

Ik maak nieuwe hoogte bij de Hermien van Eibergen, door de gesteltak met hangende takken (staat op de foto naar achteren gericht) sterk terug te knippen tot in het dikke hout. Een hele forse ingreep, maar noodzakelijk om hele sterke nieuwe steile scheuten te krijgen voor nieuwe hoogte (rode pijl). De hangende zijetages gaat ik terugsnoeien tot op een zijtak die schuin naar boven staat (zie gele pijlen).

Resultaten snoei winter 2015

Zorgen voor goede groei, dus veel inknippen van scheuten. Heeft redelijk goede resultaten opgeleverd. Relatief goede groei van nieuwe scheuten, met name in vergelijking tot mindere snoei. Toch wel erg veel nieuwe scheuten op de hoogtelijnen, waarvan er veel niet bruikbaar zijn of dreigen te gaan concurreren met de doorgaande gesteltak.
Afremmen groei 1^e etagetakken. Blijft een zorgenpunt. Groeien te hard naar buiten of omhoog. Groei is moeilijk af te remmen. Wellicht nog door inzagen van die gesteltakken aan hun basis.

Snoei winter 2016

Normale werkzaamheden als verwijderen van verkeerd geplaatste scheuten, zijtakken bovenin de gesteltakken en teveel aan vruchthout.
Corrigeren van te sterke groei van 1^e etage takken.
Naar buiten snoeien hoogtelijnen bij Franse Bellefleur.
Geforceerd nieuwe hoogtelijn maken bij de Hermien van Eibergen.

Snoeiproject 2017 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

In de winter van 2017 zijn de 5 slecht groeiende appelbomen in het lagere deel vervangen door 5 hoogstamperen. Die kunnen wat beter tegen nattere omstandigheden. De 2 peren die ook in die rij staan (Zoete Brederode en Winterrietpeer) doen het ook niet zo goed en zijn al relatief vruchtbaar voor jonge hoogstamperen. Het lijkt erop alsof in ieder geval de Zoete Brederode (een zeer sterke groeier) een zwakker groeiende onderstam heeft. De overgebleven appelbomen zijn redelijk gegroeid, vooral in het groeiseizoen 2016, met scheuten van meer dan 60 cm. Dat geldt zelfs voor de zeer vruchtbare appel Alkmene.

Opbouw van de bomen

In principe probeer ik zowel appels als peren zonder een harttak op te kweken maar met meerdere gesteltakken omhoog (de zogenaamde hoogtelijnen). Aan de hoogtelijnen ontstaan op verschillende hoogtes zijtakken die zijetages gaan vormen. Voor meer uitleg zie mijn stuk over Snoeiprincipes.

De ontwikkeling van de hoogtelijnen is eigenlijk het belangrijkste onderdeel bij de vormsnoei van de hoogstambomen.

Winterriet

Kleipeer

Beauty of Bath

Beauty of Bath na de snoei

Franse bellefleur

Franse bellefleur 2018

Hermien van Eibergen voor de snoei

Hermien van Eibergen

Snoeiproject 2018 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

Opbouw van de bomen

In principe probeer ik zowel appels als peren zonder 1 harttak op te kweken maar met meerdere gesteltakken omhoog (de zogenaamde hoogtelijnen). Aan de hoogtelijnen ontstaan op verschillende hoogtes zijtakken die zijetages gaan vormen. Voor meer uitleg zie mijn stuk over Snoeiprincipes.

De ontwikkeling van de hoogtelijnen is eigenlijk het belangrijkste onderdeel bij de vormsnoei van de hoogstambomen. Omdat de appelbomen op het fruitpark geen zeer sterke onderstam hebben en al snel vruchtbare takken krijgen, moeten de verlengenissen van de hoogtelijnen elk jaar sterk minstens voor de helft worden ingekort. Zo ontstaan op het 2jarige hout minder bloemknoppen en sterke nieuwe scheuten. Om te zorgen dat de verlengenissen het hardst blijven groeien moeten concurrenten onder die verlengenis worden weggesnoeid, evenals sterke zijtakken.

De ontwikkeling van de hoogtelijnen is ook belangrijk voor vorming van de ladderzetten: als er voldoende hoogte in de boom is, kan er ook na verloop van tijd een ladderzet ontstaan of worden gemaakt. De Franse Bellefleur is bijvoorbeeld al zo hoog dat ik volgend jaar niet meer met de driepoot kan snoeien en een ladder moet gebruiken. Daarvoor kan ik de vergaffeling gebruiken van de hoogtelijnen, of anders kan ik de ladder vaak klem zetten tussen een hoogtelijn en een zij-gesteltak. Die ladderzet (ook wel mik genoemd in de Betuwe) zit dan op ca. 4m hoogte. Het gaat hier echter wel om tijdelijke ladderzetten! De boom moet nog veel groter (en breder) worden: bovenin is die nu 3-4 m en dan kan toch zeker wel 5-6m

worden. En dan komen er dus nieuwe ladderzetten verder naar buiten toe.

Al met al heb ik elk jaar veel nieuwe takken en daarmee een aardig hoog groei-nivo. Maar elk jaar snoei ik dus ook veel takken weg. Niet alleen verkeerde takken op de hoogtelijnen, maar ook takken binnenin de boom, evenals elkaar schurende takken of takken die te dicht bij elkaar staan. Dat betekent vaak dat ik meer dan de helft van de takken verwijder. Daardoor zien de bomen er na de snoei vaak erg kaal uit. Eerlijk gezegd heb ik dus geen mooie bomen na de snoei. Maar in de herfst na een groeiseizoen ziet het er een stuk anders uit.

Ik snoei echter niet om nu, maar op termijn mooie bomen te krijgen. Daarom moet ik nu regelmatig fors snoeien om eventuele onevenwichtige ontwikkelingen te corrigeren. Want ik wil in de komende jaren een zo evenwichtig mogelijke kroon krijgen. Dat houdt voor mij het volgende in:

een kroon die minstens net zo hoog als breed is;
bovenin de kroon voldoende hoogtelijnen om overal hoogte te maken;
zo veel mogelijk gelijk sterk groeiende hoogtelijnen
zorgen voor voldoende groei.

In de praktijk betekent dat regelmatig inkorten en afremmen van te sterk groeiende zijetages, soms geforceerd nieuwe hoogtegroei op een te vlakke gesteltak maken, en vaak en sterk terugknippen van verlengenissen van hoogtelijnen om de groei erin te houden.

Resultaten snoei winter 2016 en 2017

Naar buiten knippen hoogtelijnen bij de Franse Bellefleur. Dat betekent de verlengenissen wegknippen en doorgaan op (het liefst) 2 zijtakken die naar buiten gericht staan. Dat is aardig gelukt.
Nieuwe hoogtelijn maken bij Hermien van Eibergen. door sterk inknippen van een wel groeiende groeiende, maar te vlakke gesteltak. Redelijk gelukt.
Groei behouden van zijtakken bij Hermien van Eibergen: door terugknippen op schuin omhoog staande takken. Is aardig gelukt.

Snoei winter 2018

Normale werkzaamheden als verwijderen verkeerd geplaatste scheuten, verwijderen van zijtakken bovenin de gesteltakken en verwijderen vruchthout.
Proberen sterk groeiende 1^e etage takken rustig te krijgen door vooral het opstaande hout te verwijderen en zoveel mogelijk vruchthout te laten zitten voor veel fruit en minder groei.
Omdat ik vorig jaar niet heb gesnoeid, hebben de verlengenissen van de hoogtelijnen in 2017 veel zwakke 1jarige scheuten ontwikkeld en op het 2jarige hout veel bloemknoppen. Om de groei erin te houden en nieuwe sterke scheuten te krijgen,snoei ik de meeste gesteltakken sterk terug tot onder de bloemknoppen in het 2jarige hout.

Snoeiproject 2019 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

Bij de meeste bomen is er een goede groei geweest. O.a. vanwege het forse terug knippen van met name de hoogtelijnen tot in het 2 jarige hout. Dat is te zien hiernaast bij foto’s van de Zoete Brederode: bij de rode pijlen zijn de hoogtelijnen in de winter van 2018 terug geknipt tot in het tweede jaar. In 2019 zijn goede nieuwe scheuten ontstaan.

Zelfs de Alkmene, een zeer vruchtbaar appelras, die in de afgelopen jaren slecht groeide, heeft aardige groeischeuten. Ik ben tevreden over de groei van een jonge boom als de nieuwe scheuten minimaal 50cm lang zijn!

Opvallend is dat er op het eind van de 1 jarige scheuten toch bloemen te voorschijn komen uit de eindknoppen. Als daar zich appels ontwikkelen dan heeft dat wel een sterk negatief effect op de groei van de hoogtelijnen. Daarnaast zijn er ook veel dunnere nieuwe scheuten.

Opbouw van de bomen
In principe probeer ik zowel appels als peren zonder 1 harttak op te kweken maar met meerdere gesteltakken omhoog (de zogenaamde hoogtelijnen). Aan de hoogtelijnen ontstaan op verschillende hoogtes zijtakken die zijetages gaan vormen. Voor meer uitleg zie mijn stuk over Snoeiprincipes.

Het model wat ik probeer op te bouwen is een soort bolvorm met relatief steile zijkanten en een wat vlakke bovenkant. Zeker in de jeugdfase groeit een appelboom relatief sterker omhoog dan in de breedte. De appelboom die het dichtst in de buurt komt van deze bolvorm is de Franse Bellefleur. Deze boom is opgebouwd met 4 hoogtelijnen, waarvan er 1 zich al vroeg heeft gesplitst. De boom is ook de grootste van de bomen die onder mijn snoeihoede heb.

De meeste appelbomen die ik snoei groeien echter relatief minder goed in de hoogte. Volgens mij heeft dat te maken met de zwakkere onderstam: daardoor is de groei minder hard en is de boom eerder vruchtbaar. Bij veel bomen blijft de hoogtegroei achter en groeit de boom wel makkelijk in de breedte. Dat is bijvoorbeeld te zien bij de Beauty of Bath, die een vrij plat model heeft.

Snoei winter 2019

Veel nieuwe groei en scheuten, maar dat betekent ook veel wegsnoeien, omdat het scheuten zijn de verkeerde kant op groeien: naar binnen of richting andere takken.
Nieuwe scheuten van de hoogtelijnen ca. de helft inkorten om stevigere gesteltakken te krijgen en de groei er goed in te houden.
Weghalen van sommige bloemknoppen op het einde van de nieuwe scheuten: zo voorkom ik vruchtvorming en het risico van doorbuigen van die scheuten in het nieuwe groeiseizoen.
Sommige jonge peren hebben al veel takken met bloemen. Die bloemen kan ik zo veel mogelijk weghalen, maar dat kost veel tijd. Als ik die takken niet echt nodig heb voor de opbouw, dan knip ik ze helemaal weg.

Zoete Brederode 2018

Zoete Brederode 2019

Franse Bellefleur

Beauty of Bath

Koningszuur

Winterriet

Jut

Franse Bellefleur

Snoeiproject 2020 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

Afgelopen groeiseizoen zijn de bomen in het algemeen redelijk gegroeid: de appelbomen wat minder, maar dat heeft volgens mij te maken met het feit dat de bomen ouder worden en meer vruchtbaar. Dat gaat automatisch ten koste van de groei. De jonge perenbomen groeien redelijk tot zeer goed. Vooral de Juttepeer met scheuten van 70 cm lang.

Opbouw van de bomen

Bij de Juttepeer is ook mooi te zien hoe de boom vanzelf zijetages maakt: aan de rechterkant zijn al takken te zien aan de hoogtelijnen die de breedte ingaan en zo zij-etages kunnen gaan vormen. Het enige wat ik doe is de hoogtelijnen op de ongeveer de helft doorknippen en dan ontstaan vanzelf zijscheuten. Diegene die naar buiten groeien en elkaar niet in de weg zitten laat ik zitten. Vaak hoor ik dat een peer alleen maar steil groeit, maar ik merk dat zeker de niet al te stugge zijtakken heel makkelijk gaan uitbuigen en zo mooi de breedte in groeien.
Voor het kunnen laten uitbuigen is het wel belangrijk om die zijtakken niet in te knippen! Dan worden ze juist stugger en gaan niet doorbuigen. Doorbuigen gebeurt bij peren vanzelf als ze vrucht gaan dragen. Regelmatig hoor, lees ik, over dat je een meter ruimte tussen zij-etages moet hebben. Maar dat is bij zulke jonge bomen nog helemaal niet aan de orde! Daar passen veel meer zijtakken en ik laat dan ook zoveel mogelijk takken zitten: zo heb ik meer keus voor/kans op een mooie volle en evenwichtige kroon. In de loop van de jaren als de takken uitgroeien en zich vertakken dan zullen zijtakken/zijetages te dicht op elkaar komen. Dan moet ik wel gaan uitdunnen.
Perenbomen snoei ik in het algemeen ook op zonder harttak. Dat gaat tegen de algemene ideeën in: die geven juist aan dat je een peer met harttak moet opkweken. Nu ben ik het eens met het feit dat de peer van nature een harttak vormt, meer dan een appel. Maar ik zie ook veel oude peren met meerdere harttakken ofwel meerdere gesteltakken omhoog. Of bijv. 2 hoogtelijnen. Of dat er ergens een nieuwe hoogtelijn begint op een hoofdgesteltak.
Zoveel oude perenbomen, zoveel modellen! Ik kies bewust voor meerdere hoogtelijnen en niet 1 harttak. Want met 1 harttak groeit de boom veel harder de hoogte in en dat is niet handig voor het onderhoud! Niemand wil bomen van 10m hoog. Met meerdere hoogtelijnen verdeel ik de energie over meerdere takken en zal de boom minder hard in de hoogte groeien. Bijkomend gunstig effect is dat ik op die manier makkelijker een bredere kroon krijg.
Kortom ik heb liever een bredere en minder hoge peer, dan een smalle hoge!

Snoei winter 2020

Veelal dezelfde maatregelen als voorgaande jaren:
Hoogtelijnen inknippen om de groei te stimuleren
Nieuwe scheuten wegsnoeien die de verkeerde kant op groeien (naar binnen, te steil omhoog naar een volgende etage of te veel dwars naar andere vruchttakken)
Tot nu kan ik de meeste bomen nog snoeien met een driepoot (ik gebruik er één met 14 sporten, die is 3,5m hoog). Ik kan dan bomen tot 5m nog snoeien. Belangrijk is wel om met de driepoot zoveel mogelijk tussen de gesteltakken te staan in de kroon en niet aan de buitenkant. Ik heb dan wel iets minder overzicht, maar ik sta een stuk veiliger, want de ladder kan niet naar de zijkant vallen. Tegelijkertijd kan ik dan met minder keren de ladder verzetten de hele boom snoeien. Bij de Koningszuur op de foto bijv. 4 keer i.p.v. met 6-8 keer als ik aan de buitenkant zou werken.
De Franse Bellefleur is al meer dan 5m hoog en daar moet ik dus een ladder gebruiken. Dan gebruik ik een ladder met 24 sporten, die is 6m hoog. Dan moet ik wel (tijdelijke) ladderzetten Gelukkig heeft een boom van zo’n formaat ook al zulke dikke gesteltakken dat je er een ladder tussen/tegenaan kunt zetten (wel goed steil, want anders breken de takken eerder. Wel betekent dat, dat je soms een eindje naar binnen in de kroon de ladder moet neerzetten.
Een ladderzet is bij een boom als de Franse Bellefleur zowel te vinden in een vergaffeling van de hoogtelijn als tussen een hoogtelijn en een zijgesteltak (zie rode pijlen). Appelgesteltakken van 2-3 cm vind ik al stevig genoeg, maar dan is het wel belangrijk om de druk van de ladder goed te verdelen over de 2 takken om breuk te vermijden.

Snoeiproject 2021 Otto Vloedgraven

Algemene ontwikkeling

De appelbomen groeien redelijk, maar het is de vraag of sommige nog veel groter worden. De bomen zijn al vrij vruchtbaar en ik moet met veel snoeiwerk de groei erin houden. Het alternatief is dan om het huidige kleine formaat te accepteren, al is dat wel gering voor een appelhoogstamboom. Het gaat dan om de Alkmene, Jasappel en Hermien van Eibergen.
Sommige bomen zijn maar 5m breed en 5m hoog. Dat is dan blijkbaar het formaat wat hoort bij de zwakkere onderstam (MM111) en de aanwezigheid van de tussenstam (van Zoete Aagt). Bij een appelboom met zaailingonderstam zou die vaak tot 50% groter worden, dus minimaal 7m breed en hoog.
De Franse Bellefleur groeit wel goed en is nu ca. 7m hoog en breed, maar dat is ook een sterk groeiend ras. Dan zie je dat ras toch een duidelijk verschil kan maken. Voor landschappelijke boomgaarden adviseer ik dus ook de aanplant van zoveel mogelijk sterke rassen. En dat zijn vaak de oude rassen zoals de Goudrenet, Sterappel, Notaris, Bellefleuren, Zoete Bloemee en Dijkmanszoet.
De jonge peren groeien erg goed met scheuten van 50-70 cm. Ik wil graag veel groei bij jonge bomen en ben tevreden over de groei als er nieuwe scheuten aanwezig zijn van minimaal 50cm lang!
De oudere peren (Winterriet en Zoete Brederode) blijven toch maar matig in hun groei, terwijl het toch sterke rassen zijn, zeker de Zoete Brederode. Het lijkt erop dat die bomen een verkeerde onderstam hebben, want de onderstam is ook dunner dan de stam zelf. Terwijl bij een zaailingonderstam de onderstam bijna altijd dikker is dan de stam van het ras dat er bovenop is geënt.

Opbouw van de bomen

Bij de opbouw van de bomen gaat het mij om groei in zowel de breedte als de hoogte.
De breedtegroei gaat bij mijn bomen in het algemeen makkelijk. Het enige probleem dat in de afgelopen jaren speelde was, dat de zijetage te hard groeiden ten opzichte van de hogere etages. Dan krijg je een soort stompe piramide i.p.v. een bolvorm.
De hoogtegroei was in de afgelopen jaren wel lastiger, vooral omdat de groei er snel uitgaat (vanwege de zwakkere onderstam). Dan moet je elke keer weer de nieuwe verlengenis van de hoogtelijn doorknippen om te vermijden dat je veel, maar relatief kleinere nieuwe scheuten krijgt en veel bloemknoppen op het 2jarige hout.
Bij de Zoete Oranje had ik ondanks het terugknippen een hoogtelijn met veel, dunnere nieuwe scheuten. Die kon ik niet goed gebruiken voor de uitbouw en heb dus de gesteltak onder die scheuten weer doorgeknipt om toch te proberen sterke nieuwe scheuten voor de opbouw te krijgen (zie de detailfoto’s).
Op de foto’s is ook te zien dat de zijtak rechts aan de hoogtelijn zich wel goed ontwikkelt: die heeft flinke nieuwe scheuten en ontwikkelt zich op die manier tot een goede zijetage. Maar dan moet die niet teveel vruchten gaan dragen, want dat gaat ten koste van de groei.

Snoei winter 2021

Veelal dezelfde maatregelen als voorgaande jaren.
Sommige bomen minder rigoureus snoeien om de groei erin te houden (zie boven).

Bij sommige zijtakken de bloemknoppen/bloemen ervan af ritsen om te voorkomen dat de takken veel vruchten gaan dragen. Dan gaat de groei eruit en groeit op die plek de boom niet verder naar buiten en gaat de tak ook teveel doorhangen

Franse Bellefleur

Hermien van Eibergen

Zoete Oranje voor de snoei

Zoete Oranje na de snoei

NIEUWE BLOGBERICHTEN

3 april 2023

NIEUW! TOP: Fruitpark Hotel & Spa

NIEUW! Toeristisch overstap punt: Fruitpark Hotel & Spa

Fruitpark Hotel & Spa is een nieuwe TOP locatie in de Betuwe!

27 december 2021

My dogresort Ochten

Het mooiste hondenhotel in Nederland!
Boekt u voor uw hond ook een luxueus 5 sterren verblijf?
Ons luxe DOGRESORT bruist van mogelijkheden om uw hond een onvergetelijke en onbezorgde vakantie te bieden.

1 november 2021

Team Italy stays at Fruitpark Hotel during the WK Volleyball

During the Women’s Volleyball World Championship, which will take place from September 23 to October 15, 2022, the municipalities of Neder-Betuwe and Buren will host team Italy, the current European champion. The Italian team members stay in the municipality of Neder-Betuwe at Fruitpark Hotel & Spa.